Hội nghị toàn quốc đã khẳng định chuyển đổi số là yếu tố then chốt để đưa đất nước phát triển trong kỷ nguyên 4.0. Trong bối cảnh công nghệ số bùng nổ và trí tuệ nhân tạo (AI) đang tái định hình thị trường lao động, đâu là bước chuẩn bị cần thiết cho các doanh nghiệp, cơ sở đào tạo và đặc biệt là những người trẻ để không bị bỏ lại phía sau?

Ngày 13/1/2025, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã tổ chức Hội nghị toàn quốc quán triệt Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Phát biểu tại hội nghị, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: “Với mục tiêu trở thành nước công nghiệp hiện đại vào năm 2030 và nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045, chúng ta phải coi khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực chủ chốt. Đây chính là “chìa khóa vàng”, là yếu tố sống còn để vượt qua bẫy thu nhập trung bình và nguy cơ tụt hậu, đồng thời hiện thực hóa khát vọng hùng cường và thịnh vượng của dân tộc ta…”.

Tuyên bố trên phản ánh xu thế tất yếu: khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đóng vai trò then chốt trong quá trình phát triển bền vững của mọi quốc gia. Sự bùng nổ của công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), đã và đang tác động mạnh mẽ đến hầu hết các lĩnh vực, làm thay đổi cục diện thị trường lao động. Những công việc truyền thống đang dần được tự động hóa, trong khi nhiều ngành nghề mới liên tục xuất hiện, đòi hỏi người lao động phải cập nhật kỹ năng công nghệ để không bị tụt lại phía sau.

Công nghệ số – Chìa khóa mở ra kỷ nguyên mới

Theo “Báo cáo thị trường tuyển dụng 2024 – 2025” của TopCV, trong số 3.000 doanh nghiệp được khảo sát, 46,25% khẳng định: tuyển dụng chuyên gia AI và nhân tài số sẽ là một trong những ưu tiên hàng đầu trong năm 2025 (đồng thời cũng là xu hướng chung trên thế giới). Đây là tín hiệu cho thấy sự chuyển dịch mạnh mẽ của các tổ chức hướng tới việc khai thác tiềm năng của AI để tăng cường hiệu quả vận hành và nâng cao lợi thế cạnh tranh. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, công nghệ không còn là lợi thế bổ sung mà đã trở thành yếu tố bắt buộc đối với mọi ngành nghề.

Trước đây, công nghệ số thường chỉ gắn liền với những ngành mang tính kỹ thuật cao như công nghệ thông tin, viễn thông hay tự động hóa. Tuy nhiên, ngày nay, ứng dụng công nghệ đã đi sâu vào hầu hết các lĩnh vực, từ tài chính – ngân hàng, y tế, giáo dục đến nghệ thuật, thời trang, nông nghiệp, giải trí,… Một số lĩnh vực có tốc độ phát triển nhanh chóng nhờ sự hỗ trợ của công nghệ, trong đó phải kể đến:

• Kinh doanh bán hàng: AI được ứng dụng trong phân tích dữ liệu, dự đoán xu hướng tiêu dùng và tối ưu hóa quy trình bán hàng, đặc biệt trong thương mại điện tử và sản xuất.
• Công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo: đang được ứng dụng rộng rãi trong các ngành như tài chính, y tế, sản xuất và thương mại điện tử.
• Truyền thông/ Marketing/ Quảng cáo: Ứng dụng công nghệ số giúp tối ưu hóa sản xuất nội dung, từ báo chí cho đến sản xuất phim ảnh, đồng thời cải thiện hiệu quả chiến dịch truyền thông qua phân tích dữ liệu khách hàng.
• Logistics và chuỗi cung ứng thông minh: Công nghệ IoT và dữ liệu lớn giúp tối ưu hóa hoạt động vận hành, tăng hiệu suất và giảm chi phí.

Khác với trước đây khi công nghệ số chỉ đơn thuần hỗ trợ một phần hoạt động sản xuất – kinh doanh, giờ đây, nhiều ngành nghề đã phải tái cấu trúc hoàn toàn để thích nghi với nền kinh tế số. Những doanh nghiệp không kịp thời chuyển đổi sẽ gặp phải những thách thức lớn, bị mất thị phần hoặc thậm chí bị đào thải.

Tại Việt Nam, làn sóng chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ ở cả khu vực doanh nghiệp và giáo dục. Các trường đại học cũng không nằm ngoài xu hướng này, khi ngày càng nhiều cơ sở đào tạo chú trọng hơn vào việc lồng ghép công nghệ số vào chương trình giảng dạy, giúp sinh viên có sự chuẩn bị tốt nhất cho tương lai.

Các trường Đại học tiên phong trong xu hướng đào tạo công nghệ số

Nhận thấy sự chuyển dịch mạnh mẽ của thị trường lao động, nhiều trường đại học đã chủ động đổi mới chương trình để bắt kịp xu hướng. Đơn cử như Đại học Kinh tế Quốc dân – vốn nổi tiếng về đào tạo khối ngành kinh tế, nay đã mở rộng tuyển sinh và giảng dạy các ngành liên quan đến: Khoa học dữ liệu, Kỹ thuật phần mềm, Hệ thống thông tin,… Bên cạnh đó, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông (PTIT) cũng là một trong những đơn vị đi đầu trong xu thế chuyển đổi số. Với thế mạnh vốn có, PTIT  đã mở nhiều ngành đào tạo công nghệ số lần đầu tiên có tại Việt Nam như: Công nghệ Internet vạn vật (IoT), Thiết kế và Phát triển Game, Công nghệ tài chính (Fintech),.. 

Tháng 10/2023, 5 trường đại học hàng đầu (gồm: Đại học Quốc gia TPHCM, Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Đà Nẵng và Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông) đã ký kết liên minh hợp tác phát triển nhân lực công nghiệp bán dẫn nhằm phát huy tiềm năng, thế mạnh của các trường, thống nhất kế hoạch hành động và mở rộng cùng các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam để tăng nhanh số lượng, nâng cao chất lượng và hiệu quả nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành công nghiệp bán dẫn; Thúc đẩy nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, đổi mới sáng tạo từ các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam để hợp tác hiệu quả với doanh nghiệp bán dẫn trong chuỗi giá trị chip bán dẫn toàn cầu từ nay đến 2030 và tầm nhìn đến 2045.

Sự đa dạng hóa các ngành đào tạo về công nghệ số trong những năm vừa qua không chỉ nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực từ các doanh nghiệp lớn, mà còn thể hiện sự linh hoạt, đón đầu xu thế chuyển dịch sản xuất và đầu tư trên toàn cầu. Theo thống kê từ gần 300.000 tin đăng tuyển dụng trên Nền tảng công nghệ tuyển dụng thông minh TopCV.vn (tính đến hết ngày 31.10.2024), mức lương phổ biến trong lĩnh vực IT dao động như sau:

Vị trí	Dưới 1 năm kinh nghiệm	Từ 1 – 3 năm kinh nghiệm	Từ 3 – 5 năm kinh nghiệm	Trên 5 năm kinh nghiệm
Chuyên gia  dữ liệu  (Data Analyst)	10 – 14 triệu đồng	14 – 26 triệu đồng	25 – 33 triệu đồng	29 – 47 triệu đồng
Lập trình viên web  (Web Developer)	10 – 17 triệu đồng	14 – 28 triệu đồng	25 – 33 triệu đồng	29 – 47 triệu đồng
Lập trình viên trò chơi  (Game Developer)	9 – 14 triệu đồng	14 – 26 triệu đồng	25 – 34  triệu đồng	29 – 47 triệu đồng
Kỹ sư dữ liệu (Data Engineer)	10 – 16 triệu đồng	14 – 28 triệu đồng	25 – 33 triệu đồng	29 – 47 triệu đồng
Kiến trúc sư giải pháp (Solution Architect)	N/A	22 – 40 triệu đồng	34 – 45 triệu đồng	37 – 49 triệu đồng

Lưu ý: Mức lương cụ thể sẽ phụ thuộc vào năng lực, kinh nghiệm và quy mô của công ty. Đối với những chuyên gia giỏi hoặc cấp quản lý, con số có thể cao hơn đáng kể.

Chị Mai Hoàng, hiện đang học tại Đại học Stanford (Mỹ) và đang làm nghiên cứu tại Công ty VinAI chia sẻ: “Tôi nghĩ rằng AI đang thay đổi hầu như mọi khía cạnh trong cuộc sống. Đây là cơ hội tuyệt vời để các bạn sinh viên tìm hiểu sâu hơn về AI và tạo ra những đóng góp thiết thực cho Việt Nam.”

Mặc dù sẵn sàng chi trả mức lương cao, nhiều doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn trong việc tìm kiếm nhân sự đáp ứng đủ yêu cầu. Vì thế, các trường đại học buộc phải tăng chỉ tiêu tuyển sinh và mở rộng danh mục ngành nghề liên quan đến công nghệ số, góp phần giải quyết “cơn khát” nhân lực đang diễn ra trên thị trường hiện nay.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng đã ngày càng dành sự đầu tư và thể hiện trách nhiệm xã hội vào công tác nghiên cứu, đào tạo cho các cơ sở giáo dục đại học đào tạo các ngành công nghệ số. Nhiều trường Đại học đã thụ hưởng những phòng Lab mô phỏng hoặc nguồn tài nguyên của các doanh nghiệp, hãng lớn trên thế giới chia sẻ. Đơn cử như NAVER Hàn Quốc đã đầu tư cho Đại học Bách Khoa Hà Nội và Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông những phòng Lab AI hiện đại cùng nguồn tài trợ cho các dự án nghiên cứu; hãng NVIDIA đã triển khai chương trình University Ambassador Program – một khóa đào tạo chuyên sâu về trí tuệ nhân tạo (AI) dành cho giảng viên các trường Đại học tại Việt Nam. Với chứng chỉ này, các đại sứ NVIDIA sẽ là đại diện của NVIDIA tại các trường Đại học, sử dụng tài nguyên của NVIDIA để triển khai các khóa học về AI do NVIDIA cấp chứng chỉ. Sinh viên sẽ được cấp tài khoản đám mây để hỗ trợ học tập và thực hành, từ đó nâng cao hiệu quả đào tạo và cải thiện kiến thức cũng như kỹ năng về AI. 

Chia sẻ về nhu cầu tuyển dụng ngành AI, TS. Đặng Hoàng Long, Giảng viên khoa Công nghệ thông tin 1, Đại sứ NVIDIA tại Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông cho biết: “Hiện nay, rất nhiều doanh nghiệp lớn cả trong và ngoài nước đều có nhu cầu tuyển dụng sinh viên tốt nghiệp ngành AI từ các trường đại học. Điển hình như FPT, VinAI… đều mong muốn thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao từ những cơ sở đào tạo hàng đầu, trong đó có PTIT và Đại học Bách Khoa”

Để tiến xa hơn trên con đường chuyển đổi số, việc hợp tác chặt chẽ giữa nhà trường – doanh nghiệp – Nhà nước là chìa khóa quyết định. Các doanh nghiệp cần đẩy mạnh đầu tư cho giáo dục, nhất là trong lĩnh vực công nghệ cao, bởi đây cũng chính là đầu tư cho tương lai bền vững của chính họ. Đồng thời, Nhà nước cũng cần ban hành các chính sách khuyến khích, tạo động lực để sinh viên theo học ngành công nghệ thông qua học bổng, hỗ trợ tài chính và các chính sách ưu đãi khác.

Chuyển đổi số không chỉ là hành trình cá nhân mà là bước tiến đồng bộ của cả xã hội, nơi mọi thành phần đều chung tay xây dựng hệ sinh thái giáo dục và công nghệ số phát triển toàn diện. Điều này sẽ giúp Việt Nam không ngừng vươn lên, hiện thực hóa mục tiêu trở thành nước công nghiệp hiện đại vào năm 2030, đồng thời chuẩn bị nền tảng vững chắc để tiến tới thu nhập cao vào năm 2045.

Công nghệ số bao gồm công nghệ thông tin và các công nghệ mới, nhưng không giới hạn bởi trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, điện toán đám mây, internet vạn vật, chuỗi khối, thực tại ảo/thực tại tăng cường để số hoá thế giới thực, thu thập, lưu trữ, truyền đưa, xử lý thông tin và dữ liệu số phục vụ chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo trong tất cả lĩnh vực. (Theo Khoản 1, Điều 3, Chương I, Luật Công nghiệp công nghệ số) Một số trường đại học hàng đầu đào tạo công nghệ số đang được cho là top đầu trong lĩnh vực này tại Việt Nam bao gồm: Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Công nghệ – Đại học Quốc gia Hà Nội, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông,…